Bebeğinizin aşı randevusundan sonra eve dönerken aklınızdan geçen onlarca soru var değil mi? “Ateşi çıkarsa ne yapacağım?”, “Aşı yerinde şişlik olursa normal mi?” gibi endişeler her annenin yaşadığı doğal duygulardır. Aşı sonrası bebek tepkileri konusunda doğru bilgiye sahip olmak, hem gereksiz endişeleri önler. Ayrıca, gerçekten dikkat edilmesi gereken durumları fark etmenizi sağlar.
Annebilir olarak bu konudaki tüm merak ettiklerinizi sizlerle paylaşıyoruz. Aşı sonrası bebek tepkileri genellikle hafif ve geçici niteliktedir. Ancak hangi durumların normal, hangilerinin dikkat gerektirdiğini bilmek her anne için hayati önem taşır.
Bebek Aşıları Sonrası Beklenen Tepkiler
Bebek aşıları sonrasında görülen reaksiyonlar çoğunlukla normaldir. Bebeğinizin bağışıklık sisteminin aşıya doğru tepki verdiğinin göstergesidir. Uzmanlar bu tepkileri genellikle iki kategoriye ayırır: yerel. tepkiler ve genel tepkiler.
Enjeksiyon bölgesinde görülen yerel tepkiler oldukça yaygındır. Aşı, bebeklerin %5 ila 60’ında enjeksiyon bölgesinde ağrı, şişlik ve kızarıklığa yol açar. Bu durum tamamen normaldir ve genellikle 24-48 saat içinde kendiliğinden geçer. Özellikle BCG aşısı sonrası 2-3 hafta içinde sivilce benzeri şişlikler oluşması %90-95 oranında beklenen bir tepkidir.
Genel tepkiler arasında en sık karşılaşılan durum ateştir. Altılı karma aşı, bebeklerin %20 ila 40’ında hafif ateş, baş ağrısı, kas ağrısı ve iştahsızlık oluşturur. Bu belirtiler genellikle 48-72 saat içinde tamamen düzelir.
Bazı aşılar kendilerine özgü tepkiler oluşturur. Hepatit A aşısı sonrası %5’ten az sıklıkla ishal ve kusma görülürken, kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı sonrası %2-5 oranında döküntü çıkabilir. Parotit denilen yanakta tükürük bezlerinin şişmesi ise %1’den az sıklıkta karşılaşılan bir durumdur.
Aşı Sonrası Hangi Tepkiler Normaldir?
Aşı yan etkileri hakkında doğru bilgi sahibi olmak gereksiz endişeleri önler. Normal kabul edilen yan etkiler genellikle hafif şiddette olup kısa sürede geçer. Aşı yan etkileri genellikle 24-48 saat içinde kendiliğinden geçer.
Aşıdan sonra bebeğiniz genellikle şu normal tepkileri gösterir: aşı yerinde hafif ağrı ve dokunma hassasiyeti, 38 derecenin altında hafif ateş, kısa süreli iştahsızlık ve huzursuzluk, hafif uykusuzluk ya da normalden uzun uyku hali.
Bu belirtiler bebeğinizin vücudunun aşıya karşı doğal tepki verdiğini gösterir. Endişelenmenize gerek yoktur. Ancak belirtilerin şiddeti artarsa veya beklenenden uzun süre devam ederse dikkatli olmalısınız.
Bebeklerde Aşı Sonrası Tepkiler Ne Zaman Endişe Verici?
Bebeklerde aşı sonrası tepkileri yaş grubuna göre değişir. Ancak bazı durumlar mutlaka tıbbi müdahale gerektirir. Bebeklerde aşı sonrası tepkiler konusunda anne sezgileri de önemlidir.
Acil tıbbi yardım gerektiren belirtiler şunlardır: rektal ateş 40 derece ve üzerinde olması, aşırı uykulu görünüm veya solukluk, 3 saatten fazla süren durmayan ağlama, solunum zorluğu, yüz çevresinde şişme ve alerjik döküntüler.
Bu belirtilerden herhangi birini fark ettiğinizde hemen sağlık kuruluşuna başvurmalısınız. Anaflaksi olarak adlandırılan ciddi alerjik reaksiyon, bazı durumlarda hayatı tehdit edebilir. Ancak bu tür tepkiler çok nadir ortaya çıkar.
Aşı Sonrası Ateş Durumunda Yapılması Gerekenler
Aşı sonrası ateş durumunda panik yapmak yerine sakin kalmalısınız. Aşı sonrası ateş çoğunlukla 38 derece altında seyreder ve endişe verici değildir. Bebeğinizi serin tutun, bol sıvı verin ve doktorunuzun önerdiği ateş düşürücüyü uygun dozda kullanın.
Ateş 38.5 dereceyi geçerse veya 24 saatten fazla devam ederse mutlaka doktorunuza danışın. Özellikle 6 aydan küçük bebeklerde ateş daha dikkatli takip edilmelidir.
Ailelere Güven Veren Bilgiler
Aşılar konusunda endişe duyan aileler için en önemli bilgi şudur: bebek aşıları güvenli olup ciddi yan etkiler oldukça nadirdir. Aşılar uygulanmadan önce kapsamlı testlerden geçer. Ayrıca, sürekli olarak güvenlik açısından izlenir.
Bilimsel veriler gösteriyor ki aşıların yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir. Ciddi yan etkiler yalnızca milyonda bir kişide ortaya çıkar. Aşılar sayesinde çocuk ölümleri önemli ölçüde azalmış, birçok bulaşıcı hastalık ortadan kalkmıştır.
Toplum bağışıklığı, aşılı olmayan bireyleri de korur. Bu nedenle bebeğinizi aşılatmak sadece onu değil, tüm toplumu korur.
Aşı sonrası bebeğinizi rahatlatmak için enjeksiyon yapılan bölgeye soğuk uygulayın, yeterli sıvı almasını sağlayın ve dinlenmesine yardımcı olun. Sevgi ve ilginiz bebeğinizin bu süreci daha kolay atlatmasına yardımcı olur.
Aşı sonrası 15-20 dakika sağlık kuruluşunda beklemek, olası acil durumları erken fark etmek açısından kritik önem taşır. Bu süre zarfında bebeğinizi yakından gözlemleyin ve herhangi bir anormal durum fark ettiğinizde hemen sağlık personeline haber verin.
Normal aşı ateşi genellikle 24-48 saat içinde geçer. 72 saatten fazla süren ateş durumunda doktora başvurun.
BCG aşısı sonrası oluşan sivilce benzeri şişlik 2-3 hafta içinde normal bir tepkidir ve kendiliğinden iyileşir.
Hafif huzursuzluk normaldir ancak 3 saatten fazla durmayan ağlama durumunda doktora başvurun.
40 derece üzeri ateş, solunum zorluğu, aşırı uykulu görünüm veya alerjik döküntü durumunda acil başvurun.
Doktorunuzun önerdiği ağrı kesiciyi uygun dozda verebilirsiniz. Kendi başınıza ilaç vermeyin.
Kaynaklar
- Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. (2021). Ulusal Aşı Takvimi ve Aşı Uygulamaları Rehberi. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları.
- Özkan, M., & Demir, F. (2020). Çocukluk Çağı Aşıları ve Yan Etkileri. Türk Pediatri Arşivi, 55(2), 89-96.
- Türk Pediatri Derneği. (2019). Aşı Sonrası İstenmeyen Olaylar ve Yönetimi. İstanbul: TPD Yayınları.
- Yılmaz, A., Kara, S., & Tuncer, O. (2018). Bebeklerde Aşı Güvenliği ve Aile Tutumları. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 61(4), 234-241.
- Akın, L., & Gözel, M. G. (2017). Aşı Sonrası Advers Olayların Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Pediatri Dergisi, 26(3), 145-152.
