Çocuğunun alnına dokunduğunda hissettiğin o alışılmadık sıcaklık, her annenin kalbini bir anlığına durdurmaya yeter. “Çocuğumun ateşi mi var?” endişesi, ebeveynliğin en yaygın ve en stresli anlarından biridir. Ancak unutma, ateş bir hastalık değil, vücudun bir enfeksiyonla savaştığının, yani bağışıklık sisteminin çalıştığının bir işaretidir. Önemli olan, “Ateş nasıl ölçülür?” sorusunun cevabını doğru bilmek ve hangi durumlarda panik yapmadan doktora başvurman gerektiğini anlamaktır.
Doğru Ateş Ölçümü Nasıl Yapılır?
Doğru bir ölçüm, doğru bir müdahalenin ilk adımıdır. El yordamıyla yapılan kontroller yanıltıcı olabilir, bu yüzden güvenilir bir dijital ateş ölçer kullanmalısın.
- Koltuk Altından Ölçüm: En yaygın yöntemlerden biridir. Termometrenin ucunu çocuğunun kuru olan koltuk altına tam olarak yerleştirmeli ve kolunu vücuduna yapıştırarak bir süre beklemelisin. Genellikle bu ölçüme 0.5 derece eklenmesi gerektiği söylense de, sen doktoruna her zaman ölçtüğün değeri ve ölçüm yaptığın bölgeyi söylemelisin.
- Kulaktan Ölçüm: Hızlı ve pratik bir yöntemdir. Ancak doğru sonuç için, termometrenin ucunun kulak kanalına doğru bir açıyla yerleştirilmesi gerekir. Kulak kiri veya yanlış yerleştirme sonucu etkileyebilir.
- Alından Ölçüm: Temassız termometreler, özellikle uyuyan bir çocuğun ateşini ölçmek için çok pratiktir. Ancak ortam sıcaklığından veya çocuğun terli olmasından etkilenebilir.
- Makat (Rektal) Ölçüm: Özellikle 3 aydan küçük bebeklerde en doğru sonucu veren yöntem budur. Ancak doğru teknik bilinmiyorsa rahatsız edici olabileceğinden, genellikle doktorlar tarafından uygulanır.
Ateş Nedir ve Ne Zaman “Yüksek Ateş” Sayılır?
Vücudun normal ısısı genellikle 36.5 – 37.5°C arasındadır. Koltuk altından ölçülen değerler baz alınarak genel bir sınıflandırma yapılabilir:
- 37.5°C – 38°C: Hafif ateş olarak kabul edilir.
- 38°C – 39°C: Ateş olarak kabul edilir ve dikkatli takip gerektirir.
- 39°C ve üzeri: Yüksek ateş olarak kabul edilir ve genellikle doktora danışmayı gerektirir.
Ancak unutma, termometredeki rakamdan daha önemli olan, çocuğunun genel durumudur. 38.5 derece ateşi olup keyifle oyun oynayan bir çocuk, 38 derece ateşi olup sürekli uyuklayan ve halsiz bir çocuktan daha iyi durumda olabilir.
Ateşli Çocuğa Evde Nasıl Yaklaşmalısın?
Doktoruna danışmadan önce, çocuğunu rahatlatmak için evde yapabileceğin bazı şeyler vardır.
- Kıyafetlerini Hafifletmelisin: Ateşi olan çocuğu kat kat giydirmek veya kalın battaniyelerle örtmek, ateşinin daha da yükselmesine neden olur. Üzerine ince, pamuklu ve bol bir pijama giydirmen yeterlidir.
- Bol Sıvı Vermelisin: Ateş, vücutta sıvı kaybına neden olur. Bol bol su, anne sütü, taze sıkılmış meyve suyu veya çorba gibi sıvılarla vücudunun susuz kalmasını önlemelisin.
- Ortamı Serin Tutmalısın: Odanın sıcaklığını 21-22 derece civarında tutmalı ve odayı düzenli olarak havalandırmalısın.
- Ilık Duş veya Kompres: Ateş düşürme için en etkili yöntemlerden biri, ılık (asla soğuk değil!) bir duş aldırmaktır. Veya ılık suyla ıslattığın bezleri alnına, koltuk altlarına ve kasıklarına koyabilirsin. Kesinlikle alkol veya sirke gibi maddeler kullanmamalısın.
- İlaç Kullanımı: Doktorun önermediği sürece, kendi başına ateş düşürücü şurup vermemelisin. Özellikle 6 aydan küçük bebeklerde ilaç kullanımı mutlaka doktor kontrolünde olmalıdır. Çocuklarda Aspirin kullanımı ise Reye Sendromu riski nedeniyle kesinlikle önerilmez.
Ne Zaman Tehlikelidir? Doktora Ne Zaman Başvurmalısın?
Aşağıdaki durumlarda vakit kaybetmeden doktorunla iletişime geçmeli veya en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalısın:
- Eğer bebeğin 3 aydan küçükse ve ateşi 38°C veya üzerindeyse, bu acil bir durumdur ve hemen doktora gitmelisin.
- Çocuğunun ateşi 40°C ve üzerine çıktıysa.
- Ateşle birlikte sürekli ve teselli edilemez bir ağlama, genel durumda çökme, uykuya aşırı meyil veya tepkisizlik varsa.
- Nefes almada zorluk, cildinde mor veya kırmızı döküntüler, ense sertliği veya şiddetli baş ağrısı gibi belirtiler varsa.
- Sıvı almayı reddediyor ve ağız kuruluğu, gözyaşının olmaması, bıngıldağında çökme gibi su kaybı belirtileri gösteriyorsa.
- Ateş, ateşli havaleye (çocuğun vücudunda kasılma, titreme, gözlerini bir noktaya dikme) neden olduysa.
- Ateşi 3 günden uzun sürüyorsa.
Ateş, annelik yolculuğunda sıkça karşılaşacağın bir durum. Bu anlarda sakin kalmak ve doğru adımları bilmek en büyük gücün olacak. annebilir.com'da, bu ve benzeri endişelerini paylaşabilir, diğer annelerin deneyimlerinden faydalanabilirsin. Unutma, içgüdülerin en değerli rehberindir.
Ilık duş, çocuğun ateşini düşürmede etkili ve doğal bir yöntemdir. Ancak suyun sıcaklığı vücut ısısından bir-iki derece düşük olmalı, asla soğuk olmamalıdır. Uygulama sırasında çocuğun üşümemesi için dikkatli olunmalı ve işlem kısa tutulmalıdır.
Temassız (alın) termometreler özellikle uyuyan çocuklarda kullanım kolaylığı sağlar. Ancak ortam ısısı, terleme veya hareketlilik gibi faktörler ölçümü etkileyebilir. Bu nedenle, ölçüm sonrası şüphe duyulursa başka bir yöntemle teyit edilmesi önerilir.
Ateşin seviyesi kadar çocuğun genel durumu da önemlidir. Eğer çocuk aktif, sıvı tüketiyor ve bilinç durumu normalse yalnızca takip yeterli olabilir. Ancak ateş devam ederse veya başka semptomlar gelişirse mutlaka doktora başvurulmalıdır.
