Her şey harika gidiyordu. Bebeğin lazımlığına oturuyor, küçük zaferlerinizi kutluyordunuz. Ve sonra o an geldi… Halının ortasında duran o küçük gölcük. Veya tuvaleti gördüğü an başlayan o direniş çığlığı. Sakin ol. Derin bir nefes al. Bu bir kriz değil. Bu, tuvalet eğitimi sürecinin en normal, en doğal ve en öğretici parçasıdır. Bu anları nasıl yönettiğin, bu sürecin bir güç savaşına mı yoksa bir öğrenme deneyimine mi dönüşeceğini belirler.
Kriz Anı 1: Kaza Oldu!
Bu, en sık karşılaşacağın durumdur. O anki tepkin, çocuğunun bu duruma karşı tutumunu şekillendirir.
Yapman Gerekenler:
- Sakin Kalmalısın: İlk ve en önemli kural budur. Asla bağırmamalı, kızmamalı veya onu utandırmamalısın. Senin sakinliğin, onun kaygısını azaltır.
- Duyguyu Normalleştirmelisin: “Aa, bir kaza olmuş. Olur böyle şeyler, biz daha yeni öğreniyoruz” gibi sakin ve nötr bir cümle kurmalısın.
- Onu Sürece Dahil Etmelisin: “Hadi gel, şimdi burayı birlikte temizleyelim” diyerek, temizlik sürecine onu da dahil etmelisin. Bu, bir ceza değil, bir sorumluluk paylaşımıdır.
- Geleceğe Odaklanmalısın: “Bir dahaki sefere çişin geldiğini hissettiğinde, tuvalete koşmayı deneyebiliriz, ne dersin?” diyerek, olumlu bir çözüm sunmalısın.
Kriz Anı 2: Tuvalete Oturmayı Reddetme
“Hayır! Oturmayacağım!” çığlığı, genellikle bir kontrol ve bağımsızlık ilanıdır.
Yapman Gerekenler:
- Güç Savaşına Girme: Asla onu zorla oturtmaya çalışmamalısın. Bu, tuvalete karşı olumsuz bir duygu geliştirmesine neden olur.
- Seçenek Sunmalısın: “Anlıyorum, şimdi oturmak istemiyorsun. Peki, 5 dakika sonra mı denemek istersin, yoksa en sevdiğin kitabını okuduktan sonra mı?” Bu, ona kontrol hissi verir.
- Süreci Eğlenceli Hale Getirmelisin: Tuvalete birlikte çıkartmalar yapıştırabilir, o otururken ona özel bir “tuvalet şarkısı” söyleyebilir veya sadece lazımlıkta okuyacağı bir kitap belirleyebilirsiniz.
- Baskıyı Kaldırmalısın: Eğer direniş devam ediyorsa, “Tamam, şimdi hazır değilsin sanırım. Biraz sonra tekrar deneriz” diyerek konuyu kapatmalısın.
Kriz Anı 3: Geri Adımlar (Regresyon)
Her şey yolundayken, bir anda tekrar altına kaçırmaya başlaması, en can sıkıcı durumlardan biridir.
Yapman Gerekenler:
- Altta Yatan Nedeni Anlamaya Çalışmalısın: Tuvalet eğitiminde gerileme, genellikle hayatındaki bir değişikliğin yansımasıdır. Yeni bir kardeş, kreşe başlama, taşınma veya bir hastalık gibi durumlar, bu geri adımları tetikleyebilir.
- Temellere Geri Dönmelisin: Birkaç günlüğüne, sanki eğitime yeni başlıyormuş gibi, daha sık hatırlatma yapmalı, daha çok gözlemlemeli ve küçük başarılarını daha çok cesaretlendirmelisin.
- Sabırlı Olmalısın: Bu dönemin geçici olduğunu kendine hatırlatmalısın. Ona olan güvenini ve desteğini hissettirdiğinde, kısa sürede eski düzenine geri dönecektir.
Eğer bu kriz anları sürekli hale geldiyse, çocuğun tuvaletten aşırı korkuyorsa veya kabızlık gibi fiziksel bir sorun yaşıyorsa, bu durumu mutlaka doktoruyla konuşmalısın.
Bu fırtınalı anlarda, yalnız olmadığını bilmek en büyük tesellidir. annebilir.com'da, "bugün yine halıya yaptı" diye içini dökebileceğin, benzer krizleri atlatmış annelerden pratik tavsiyeler alabileceğin bir destek çemberi seni bekliyor.
Kazalar bu sürecin doğal bir parçasıdır. Önemli olan, çocuğu utandırmadan ve cezalandırmadan duruma yaklaşmak, sakin ve anlayışlı bir tutum sergilemektir. Bu sayede çocuk kendini güvende hisseder ve sürece daha istekli katılır.
Böyle bir durumda baskı kurmak yerine, çocuğa seçenek sunmak ve kontrol hissini ona vermek gerekir. Zaman tanımak, eğlenceli hale getirmek ve sevdiği aktivitelerle ilişkilendirmek işe yarayabilir.
Geri adımlar genellikle hayatındaki değişimlerden kaynaklanır. Bu tür durumlarda yeniden temel alışkanlıkları hatırlatmak, sabırlı olmak ve süreci bir öğrenme fırsatı olarak değerlendirmek önemlidir.
