Yenidoğan Bebeklerde Uyku ve Aşı Takvimi

Bebeğini kucağına almak için sayılı günler kaldıysa heyecanın doruklarda olabilir. Yeni anne veya baba olduysan, yenidoğan bebeğine en iyisini sunmak için araştırma yapıyorsan buraya uğramış olabilirsin. Senin için hazırlanan bu yazıda yenidoğan bebeğin uyku düzeni nasıl oluşturulur, kaç saattir, bakım ürünleri ve aşı takvimi nasıldır gibi birçok detaya yer verdik.

Yenidoğan Bebek Uyku Düzeni

Uyku bedenin dinlenmesinden ibarete bir süreç değildir. Vücudun metabolizmayı yavaşlattığı ve organlar dahil tüm parçalarının yenilendiği bir süreçtir. Söz konusu çocuklar olduğunda uyku aynı zamanda büyümenin daha fazla gerçekleştiği zamandır. Özellikle yenidoğan bebeklerde fiziksel ve bilişsel gelişim tamamlanmadığı için uyku daha da önemlidir. Bebeklerin uyku düzenini oturtmak kolay olmayabilir ama iyi bir uyku düzeninin faydaları daha fazladır. Bebeğin için uyku düzenini sağlamanın ona yararlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Bebeğin vücudu uyku sırasında sitokin adlı enfeksiyonla mücadele eden proteini üretilir. Bu nedenle iyi bir uyku düzenine sahip olan bebekler hastalıklara karşı daha yüksek bağışıklık sistemine sahiptir.
• Bebeğin büyüme hormonu en fazla uyku sırasında salgılanır ve iyi uyku düzeni sağlıklı gelişim anlamına gelir.
• Uyanık olduğu zamanlarda öğrendiği bilgilerin kalıcı hale geldiği zaman dilimi uyku olduğundan bebekler iyi uyursa daha hızlı öğrenir.
• Beynin duyguları ve diğer davranışları yöneten bölümlerinin dinlenmesi iyin iyi bir uyku şarttır. İyi uyuyan bebekler huzurlu, mutlu ve güleç olurken uyku düzeni bozuk olan bebekler stresli, gergin ve daha çok ağlayanlar olabilir.

Yenidoğan Bebek Uyku Düzeni Nasıl Oluşturulur?

Bebeğinin kaliteli uyuması demek aslında kaliteli ve kesintisiz gece uykusu anlamına gelir. Bebeğin gelişiminde beslenme kadar önemli bir diğer faktör gece uykusudur. Uyku sırasında salgılanan melatonin hormonu sayesinde gece uykusunu büyüme, gelişme, mutlulukla ilişkilendirilir. Yenidoğan bebeğin uyku düzeni daha sonraki uykuları da etkiler. Bebeğin için uyku düzenini nasıl oluşturabilirsin maddeler halinde aşağıda bulabilirsin:

• Genellikle ilk 40 gün boyunca bebekler sürekli beslenme ve uyuma ihtiyacı duyduğundan zorlanmazsın.
• Günde 4 kez uyuyup uyanmaları, gece uykusunda beslenmek için uyanmaları normaldir.
• Gece uykusunun daha kesintisiz olması için gündüz uykusundan saat 17.00 gibi uyanması idealdir.
• 20.00 ile bebeklerin gece uykusu başlar ve aralarda beslenmek için 2-4 defa uyanabilir.
• Bebeklere gece ve gündüz uykusu için farklı atmosfer sağlamak ileriki dönemlerde faydalı olabilir.
• Uyku arkadaşı ve gecelik kıyafet giydirilmesi bebeğe uyuma vaktini gösterdiği için tercih edilir.
• Kolik bebekler ve gaz sorunu yaşayanlar için uyku rutinine “beyaz gürültü” eklenebilir. Rastgele seslerin belirli bir sistemde bir araya getirildiği beyaz gürültü bebeği sakinleştirir.
• Moro yani sıçrama ve irkilme refleksinin bebeği uyandırmasını engellemek için yarım kundaklama işe yarar.
• Gece uykularında karanlık ve 22-24 derecelik sıcaklığa sahip, iyi havalandırılmış bir atmosfer sağlanmalıdır.
• Bebeği kontrol etmek için gece yanına girilirken sessiz olunmalı, mümkünse bebek telsizi ile kontrol yapılmalıdır.
• Sallayarak veya emerek uyutmak annelere başta kolay gelebilir ama ileriki dönemde yorucu olur. Bu nedenle Uykuya dalmaya yakın zamanlarda bebeğin yatağa taşınıp alıştırılması önemlidir.
• Uyku öncesi bebek beslenmeli, altı değişmeli, gazı çıkarılmalı ve rahat kıyafetlerle hazırlanmalıdır.

Yenidoğan Bebek Uyku Süresi

Yenidoğan bebekler çok fazla uykuya ihtiyaç duydukları için günde yaklaşık 16-18 saatlerini uykuda geçirirler. Bu süreç onların sadece dinlendiği değil, büyüdüğü ve öğrendiklerini hafızalarına kaydettikleri zaman dilimidir. Günde yaklaşık 3-4 defa gündüz uykusuna yatar ve gece uykusundan acıktıkları ya da uyandırıldıkları için kalkarlar. Bebeğinin uyku süresi ile alakalı olarak bilmen gereken diğer detaylar ise şunlar:

• İlk 2-3 aylık dönem boyunca bebekler yaklaşık 3-4 saat aralıksız uyuyabilirler ama zaman içerisinde aralıksız uyku süresi kısalır, uyanıklık süresi artar.
• Yenidoğan bebeklerin gününün çoğu uyku ve beslenme ile geçerken 2-3 aylık dönemde aktif uyku süresi %43 civarına düşer.
•  3 aydan itibaren gece acıkmaları azalır ve bebeklerin çoğu kesintisiz uyumaya başlar.
• Bebeğin 4. aydan itibaren gündüzleri artık daha az uyumaya ve geceleri daha uzun uyumaya başlar.
• 6. ay civarında bebekler 5-6 saatlik uykuda bile 1-2 kez uyanabilir ama çoğunlukla kendi kendine uykuya dalmayı başarır. Günlük uyku süresi bu dönemde 11-14 saat arası olduğunda bu normal kabul edilir.
• Bebeğin 10 aydan itibaren çoğunlukla gece boyu kesintisiz uyurken günde ortalama 10-13 saat uyku ona yeterli olmaya başlar.

Uyku Süresi Az Olan Bebekler İçin Öneriler

Bebeği sallamak çok yaygın olsa da fazla hızlı olmak beyinde sarsıntıya neden olabilir. Seni de yoracak olan bebek sallamayı büyüklerin önerse bile yapmaman daha iyidir. Özellikle gündüz uykusunda bebeğin sallanmaya alışması gece boyu onu sallaman anlamına gelebilir. En ideali beşikte hafifçe hareket ettirmek ve uykuya dalmaya başladığını fark ettiğin anda sallamayı bırakmaktır.

İlk 6 haftada bebeğin uyku alışkanlığını oluşturmak kolay değildir. 6. haftadan itibaren her gün aynı saatte henüz uyanıkken yatağa koyabilirsin. Ayrıca altını değiştirme ve besleme için de belirli saatleri takip etmen iyi olur. Gündüz loş ışıklı, sessiz (beyaz gürültü hariç) bir ortamda uykuya yatırabilirsin. Gündüz uykularını kısa tutup erken uyandırmak gece uykusunun kesintisiz olmasına yardım eder.

Yenidoğan bebeğinle birlikte uyumak isteyebilirsin ama dünya üzerinde birçok bebek ölümü bu şekilde gerçekleşir. Yorgun olan anne bebeğin üzerine doğru kapanarak nefes almasını engelleyebilir. Bu nedenle yenidoğan bebeğin için en ideal uyku yeri kendi beşiğidir. Sırt üstü bir şekilde kendi beşiğinde nefes yolları açık şekilde uyutman en doğru yöntemdir.

Uyku bedenin dinlenmesinden ibaret bir süreç değildir; aynı zamanda bebeğin fiziksel ve bilişsel gelişiminde kritik rol oynar. İyi bir uyku düzeni sayesinde bebeğin bağışıklık sistemi güçlenir, büyüme hormonu en yüksek seviyede salgılanır, öğrenme kapasitesi artar ve genel ruh hali daha olumlu olur. Yenidoğan bebeklerde uyku düzenini sağlamak, ileriki yaşlarda sağlıklı bir gelişimin temelini oluşturur.

Yenidoğan Bebek Giysi Seçimi Nasıl Olmalı?

Yenidoğan bebekler her şeye karşı oldukça hassastır. 9 ay boyunca anne karnında korunaklı bir yerde büyüyen bebeğin dünyanın koşullarına ulaşması zaman alır. Bu nedenle yenidoğan bebeğin için seçtiğin kıyafetlerden yıkadığın deterjana kadar her detaya dikkat etmelisin.

Yenidoğan bebekler sürekli yatar pozisyonda ve sıcak ortamda bulunduğundan çok fazla terler. Bu nedenle pişik, mantar gibi durumları önlemek için teri emen, hava alan kumaşlar tercih edilir. Pamuk ve bambu malzemeden üretilen kumaşlar yenidoğan bebekler için sağlıklıdır. Özellikle ilk aylarda tulum, çorap, eldiven, şapka yenidoğan giysilerinin en önemli parçalarıdır.

Bebeğinin ayakları genellikle soğuk olacağı için giydirdiğin zaman üşüyüp üşümediğini göğüs, sırt bölgesinden kontrol edebilirsin. Kendin ne giyiyorsan bebeğine bir kat fazlasını giydirmek en iyisidir. Senin tişört giydiğin bir ortamda onun için ince bir uzun kollu bluz tercih edebilirsin.

Son bir not olarak kundaklama yenidoğan bebeklerde sıklıkla tercih edilir. Fazla sıkı kundaklama kalça ekleminin gelişmesini engellediği gibi rahat nefes almasını da önler. Özellikle emzirme pozisyonundayken kundaktan ellerini hafif hareket ettireceği gevşekliği tercih edebilirsin.

Yenidoğan bebeğinin kıyafetlerini ne kadar sağlıklı kumaşlardan tercih etsen de yanlış deterjan seçimi sorun olabilir. Kokusuz, parfümsüz, ağır kimyasallar içermeyen bebek deterjanları en iyisidir. Her deterjanın üzerinde kullanım yöntemi ve miktarı detaylı olarak yazar. Elde ya da makinede sadece bebeğinin kıyafetleri olacak şekilde yıkayabilirsin.

Yenidoğan Bebek Kıyafet Seçimi ve Annelere Öneriler

Bebeğin için alışveriş yaparken onun yaşından ziyade kilosunu baz alman gerekir. Her bebeğin gelişim süreci kendine has olduğundan yaşıtlarından daha büyük veya küçük kıyafetlere ihtiyaç duyabilir. Ayrıca seçim yaparken yıkama talimatlarını okumak senin işini kolaylaştırır. Zor yıkanan ve özel ilgiye ihtiyaç duyan kıyafetler zaten yorgun olacağın bu süreçte senin zamanını daha fazla harcayabilir.

Yenidoğan bebek giysileri onun hareketini kısıtlamamalı ama büyük de olmamalıdır. Sıkı kıyafetler kan dolaşımını engellediği gibi kas, kemik gelişimine de zarar verebilir. Boyun ve bağ bölgesinden kolay geçen yenidoğan giysileri idealdir. Fermuar ve çıtçıt sayesinde yelek gibi kolaylıkla giydirilen kıyafetler seçilebilir. Geniş yakalar bebeğin rahat etmesini sağlar, kolay giyilip çıkarılır.

Bebeğin tenine değer cırt bant, çıtçıt, fermuar onu rahatsız edip yara yapabilir. Bu nedenle tenine sadece kumaşın değeceği giysiler tercih edebilirsin. Bu aksesuarlar giy – çıkar sırasında kolaylık sağlar ama bebeğin tenine temas etmeyecek yerlerde bulunmalıdır. Düğmeler sağlam olmalı ve bebeğin koparabileceği gevşeklikte ise tamir edilmelidir. Aksi halde bebeğin bu düğmeleri koparıp yutmaya yeltenebilir.

Yenidoğan Bebek Aşı Takvimi

Bebek ve çocukların sağlığı için aşılarının zamanında, tam olarak yaptırılması tüm doktorların tavsiyesidir. Sakatlık ve ölüme neden olan birçok bakteri ve virüs aşılar sayesinde önlenebilir. Toplumsal bağışıklığın güçlenmesi için dünya çapında çoğu ülkede aşı takvimi oluşturulur ve devlet tarafından bunlar karşılanır. Türkiye’deki bebek aşıları ve yapılma zamanları şu şekilde sıralanabilir:

• Hepatit B Aşısı: Bebekler doğar doğmaz yapılan aşının ikinci dozu 1. ay, üçüncü dozu 6. ayda uygulanarak tamamlanır.
• Verem Aşısı (Bcg): Ömür boyu verem ve tüberkülozdan korumak için bebeklere 2. ayda uygulanır.
• 5’li Karma Aşısı: 2, 4, 6, 18 aylık çocuklara dört doz halinde uygulanan aşının içeriği difteri, tetanoz, inaktif çocuk felci, boğmaca, zatürre, menenjit, orta kulak iltihabını kapsar.
• Konjuge Pnömokok (Zatürre) Aşısı: 2, 4, 12 aylık çocuklara zatüre, menenjiti orta kulak iltihabına karşı olarak yapılır.
• KKK (Kızamık- Kızamıkçık ve Kabakulak) Aşısı: 1 ve 4 yaşında iki doz halinde uygulanır.
• Suçiçeği Aşısı: 1 yaş ve 4 yaş sırasında yapılması önerilen aşıdır.
• Oral Polyo Aşısı (Çocuk Felci): 6. ay ve 18. ayda çocuklara yapılan aşı türüdür.
• Hepatit A Aşısı: Çocuklara 18 aylıkken ve 2 yaşındayken iki doz halinde uygulanır.

2. aydan itibaren yapılabilen rota virüsü aşısı ise aşı takviminde yer almayan ama önerilen aşılardan biridir. Çocuğunun sağlığı için aşı takvimine uygun olarak aşılarını yaptırmayı ihmal etmezsen onu gelecekte yaşayabileceği hastalıklara karşı bağışıklık kazanmış bir birey haline getirebilirsin.

Yenidoğan Bebek Bakım Ürünleri

Yenidoğan bebeğin için hazırlık yapıyorsan hangi ürünleri alman gerektiği konusunda kafan karışık olabilir. Yenidoğan bebekler tamamen ebeveynlerine bağımlı olduğundan her ihtiyacını senin karşılaman, üstelik bunu onun hassas bünyesine uygun şekilde yapman gerekir. Aşağıdaki alışveriş listesi hastaneye giderken ve hastaneden çıktıktan sonra bebeğinin bakımı için ihtiyaç duyacağın ürünleri içerir:

• Hastane Çıkışı: En az 2 tane hastane çıkış seti, 5 tane zıbın, çorap, eldiven, penye yelek ve yenidoğan başlığı
• Hijyen Ürünleri: Yenidoğan bebek bezi, pamuklu bez ve bebek bakım mendilleri, bebek losyonu ve pudrası, alt açma bezi

Yenidoğan bebeğinin bakımı için ihtiyacın olacak diğer ürünler ise; biberon, yenidoğan tarağı, tırnak makası, banyo küveti, banyo küvet filesi, yenidoğan banyo süngeri, şampuan ve banyo havlusudur. Ayrıca bebeğinin yanı sıra senin de birçok ihtiyacı olur. Doğum yaptıktan sonra ihtiyaç duyacağın ürünler şunlar:

• Süt sağma makinesi, süt saklama poşeti
• Biberon sterilizatörü, yıkama fırçası, özel deterjan
• Emzirme önlüğü, emzirme sütyeni, göğüs ucu kremi, göğüs pedi
• Hastane için gecelik, pijama, lohusa külotu, hasta bezi

Bebeğinin bakımı ve ihtiyaçları hakkında aklına takılan tüm sorulara yanıt bulmak için annebilir.com’u takip edebilirsin!